Γ΄ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
Α. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Από το βιβλίο "Έκφραση - Έκθεση" των Χ. Τσολάκη κ.ά., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2008.
Ι. ΔΙΑΒΑΖΩ/ ΚΑΤΑΝΟΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ
1. Ο μαθητής απαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο.
α) Όσον αφορά το περιεχόμενο ενός κειμένου, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση να κατανοεί το περιεχόμενο του κειμένου, και συγκεκριμένα:
· να διακρίνει
○ τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στο ήθος, επίκληση στην αυθεντία)
○ τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα και τεκμήρια)
○ το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική-επαγωγική) ενός κειμένου
· να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς
○ στη διαφήμιση
○ στον επιστημονικό λόγο
○ στον πολιτικό λόγο
· να αξιολογεί τα μέσα πειθούς, και συγκεκριμένα:
○ να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος
○ να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων
· να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα
· να διακρίνει τα είδη του δοκιμίου, με βάση
○ την οργάνωση/ δομή (συνειρμική-λογική)
○ το σκοπό (απόδειξη μιας θέσης-ελεύθερος στοχασμός)
○ την οπτική (υποκειμενική-αντικειμενική)
○ τη γλώσσα του (ποιητική-αναφορική λειτουργία) κτλ.
· να αναγνωρίζει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως είναι ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κτλ.
· να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το άρθρο και την επιφυλλίδα.
· να εντοπίζει σε ένα κείμενο, δοκίμιο/ άρθρο/ επιφυλλίδα κτλ.
○ το θέμα
○ την άποψη του συγγραφέα
○ τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του
○ τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κτλ.
· να διακρίνει σε ένα κείμενο το καίριο και το ουσιώδες από τη λεπτομέρεια και το επουσιώδες.
β) Όσον αφορά την οργάνωση/δομή ενός κειμένου επιδιώκεται να είναι σε θέση ο μαθητής:
· να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) ενός κειμένου
· να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους/ νοηματικές ενότητες
· να αναγνωρίζει τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η συνοχή ενός κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις, φράσεις κτλ.)
· να διακρίνει την οργάνωση/ δομή ενός κειμένου (λογική ή συνειρμική οργάνωση, παραγωγική ή επαγωγική συλλογιστική πορεία κτλ.)
· να επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους οργανώνονται οι νοηματικές ενότητες, π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση, με παράδειγμα κ.τ.λ.
γ) Όσον αφορά τη γλώσσα ενός κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος κ.τ.λ.), επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:
· να εντοπίζει και να αιτιολογεί επιλογές του πομπού οι οποίες αφορούν τη χρήση
- ενεργητικής ή παθητικής φωνής
- συγκεκριμένου ρηματικού τύπου (προσώπου / χρόνου / έγκλισης)
- μακροπερίοδου ή μη λόγου
- παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου
- ρηματικών ή ονοματικών συνόλων
- αναφορικής ή ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας
- των σημείων της στίξης
- λόγιων ή λαϊκών λέξεων, ειδικού λεξιλογίου, όρων κ.τ.λ.
· να αιτιολογεί την ορθογραφία λέξεων
· να ερμηνεύει λέξεις
· να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του λεξιλογίου
· να βρίσκει συνώνυμα, αντώνυμα και να αντικαθιστά λέξεις ή φράσεις του κειμένου με άλλες
· να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (δέκτη, σκοπό, είδος λόγου κ.τ.λ).
2. Ο μαθητής – με αφορμή συγκεκριμένο κείμενο- παράγει γραπτό κείμενο. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:
· να πυκνώνει ένα κείμενο και να κάνει την περίληψη του
· να δίνει τίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους/ νοηματικές ενότητες ενός κειμένου
· να οργανώνει το διάγραμμα του κειμένου
· να αναπτύσσει μια φράση, μια παράγραφο, ένα επιχείρημα του κειμένου
· να ανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμένου και να αναπτύσσει την αντίθετη άποψη
· να μετασχηματίζει ένα κείμενο, π.χ. από ένα επίπεδο ύφους σε άλλο
ΙΙ. ΓΡΑΦΩ
Ο μαθητής παράγει διάφορα κείμενα, σε επικοινωνιακό πλαίσιο. Το επικοινωνιακό πλαίσιο και η επιχειρηματολογία καθορίζουν την αποτελεσματικότητα του κειμένου.
Από τα διάφορα είδη γραπτού λόγου δίνεται έμφαση στην παραγωγή κριτικού-αποφαντικού λόγου, δηλαδή στα κείμενα εκείνα στα οποία κυριαρχεί η πειθώ, η λογική οργάνωση και η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, π.χ. άρθρο, γραπτή εισήγηση κ.τ.λ. Ασκείται δηλαδή ο μαθητής στη σύνταξη κειμένου στο οποίο θα διατυπώνει σκέψεις και απόψεις για ένα θέμα που σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με τα θέματα που περιλαμβάνονται στα βιβλία «Έκθεση-Έκφραση» της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου και «Θεματικοί κύκλοι» για το Λύκειο.
Σημείωση
Η διδακτέα και η εξεταστέα ύλη στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας (Έκθεση- Έκφραση), όπως και τα προηγούμενα σχολικά έτη, συμπίπτουν διότι στόχος του εν λόγω μαθήματος είναι η καλλιέργεια συγκεκριμένων δεξιοτήτων στους μαθητές και όχι η διδασκαλία ορισμένων κειμένων του σχολικού βιβλίου. Αυτό σημαίνει ότι δε θα διδαχτούν όλα τα κείμενα, αλλά θα γίνει επιλογή κειμένων από τις ενότητες:
· Πειθώ (εκτός από την πειθώ στο δικανικό λόγο),
· Δοκίμιο (εκτός από την ιστορία του δοκιμίου), το άρθρο, η επιφυλλίδα
· Δίκαιος και Άδικος Λόγος.
Το παράρτημα Διαβάζω και Γράφω μπορεί να διδάσκεται παράλληλα με τα κεφάλαια Πειθώ και Δοκίμιο, άρθρο, επιφυλλίδα, ενώ το κεφάλαιο Ερευνητική Εργασία δεν αποτελεί αντικείμενο διδασκαλίας και αξιολόγησης.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Από το βιβλίο «Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου κόσμου (από το 1815 έως σήμερα)» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου και Δ΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου των Ιωάννη Κολιόπουλου, Κων/νου Σβολόπουλου, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Θεόδωρου Νημά και Χάριτος Σχολινάκη-Χελιώτη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β 2008:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ : Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ : ΑΠΟ ΤΟΝ 19Ο ΣΤΟΝ 20Ο ΑΙΩΝΑ (1871-1914)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ : Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ : Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ : Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄ : Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄ : ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ
Μόνο το πρώτο μέρος: 1. Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ. ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΩΝΑ (μέχρι τη σελίδα 181)
Β. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Ι. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Από το βιβλίο «Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος», Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης, των Μ. Κοπιδάκη, Δ. Λυπουρλή, κ.ά., έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2008.
Α. Εισαγωγή:
Ι.
Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ:
σ. 34-39 (Κεφ. Δ2: Οι φιλοσοφικές ιδέες του Σωκράτη. Διαλεκτική, μαιευτική, ειρωνεία. Η αναζήτηση των ορισμών, η επαγωγική μέθοδος και η ηθική.
Κεφ. Δ3 : Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη).
ΙΙ.
Ο ΠΛΑΤΩΝ:
σ. 40-42 (κεφ. Ε1: Ο βίος του).
ΙΙΙ.
Πλάτωνος Πρωταγόρας:
α) σ. 49-52 (Α. Η διάρθρωση του διαλόγου και τα πρόσωπα: «Εισαγωγή…» έως και «Η απάντηση του Πρωταγόρα…»)
β) σ. 56-57 (Β. Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου).
IV.
Πλάτωνος Πολιτεία: Εισαγωγή στην Πολιτεία
α) σ. 92-93 (1. Νεανικές φιλοδοξίες και απογοητεύσεις, 2. Η συγγραφή της Πολιτείας και 3. Η σκηνοθεσία και τα πρόσωπα του διαλόγου)
β) σ. 96-102 (6. Οι τρεις τάξεις, 8. Η αγωγή των φυλάκων, 12. Οι φιλόσοφοι-βασιλείς, 13. Η δικαιοσύνη και 14. Οι φαύλες πολιτείες).
γ) σ. 113 (Η αλληγορία του σπηλαίου).
δ) σ. 124-126 (Ο μύθος του Ηρός)
V.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ (Βίος και έργα):
α) σ. 139-141 («Πότε και πού γεννήθηκε ο Αριστοτέλης-Λίγα λόγια για την καταγωγή του» και «Ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία του Πλάτωνα: μαθητής πρώτα, δάσκαλος στη συνέχεια»).
β) σ. 145-149 («Ο Αριστοτέλης στη Μακεδονία: δάσκαλος του Αλεξάνδρου», «Επιστροφή του Αριστοτέλη στην Αθήνα: αρχίζει η τρίτη περίοδος της φιλοσοφικής του δραστηριότητας. Ο Αριστοτέλης διδάσκει στο Λύκειο» και «Ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει οριστικά την Αθήνα-Το τέλος της ζωής του»).
VI.
Αριστοτέλη Ηθικά Νικομάχεια, σ. 151-153
VII.
Αριστοτέλη Πολιτικά, σ. 178-179
Β. Κείμενα:
Ι.
ΠΛΑΤΩΝ
Πρωταγόρας: οι ενότητες 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 7.
Πολιτεία: οι ενότητες 11, 12, 13, 14 και 15.
ΙΙ.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Ηθικά Νικομάχεια: οι ενότητες: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 και 10.
Πολιτικά: οι ενότητες: 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 και 20.
ΙΙ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
1. ΚΕΙΜΕΝΟ
Αδίδακτο πεζό κείμενο αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της αττικής διαλέκτου.
2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
α. Η ύλη που περιλαμβάνεται στα βιβλία του Γυμνασίου «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα» Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2005.
β. Ολόκληρη η ύλη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου «Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας», έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2008 (ενότητες 1 - 21).
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Από το βιβλίο «Νεοελληνική Λογοτεχνία» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης των Κ. Ακρίβου, Δ. Αρμάου κ.ά έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2008.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΠΟΙΗΣΗ-ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ)
1. Διονύσιος Σολωμός, «Ο Κρητικός»
2. Γεώργιος Βιζυηνός, «Το αμάρτημα της μητρός μου»
3. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Όνειρο στο κύμα»
4. Ποιήματα για την ποίηση
· Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, «Καισαρίων»
· Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή
595 μ.Χ.»
· Μίλτος Σαχτούρης, «Ο Ελεγκτής»
· Κώστας Καρυωτάκης «Μικρή Ασυμφωνία εις Α΄ Μείζον»
5. Στρατής Δούκας, «Ιστορία ενός αιχμαλώτου»
6. Γιάννης Ρίτσος, «Η σονάτα του σεληνόφωτος»
7. Η ποιήτρια Κική Δημουλά «Ο Πληθυντικός Αριθμός»
«Γας ομφαλός»
Σημείωση
Τα λογοτεχνικά κείμενα (ποιητικά-πεζά) που περιλαμβάνονται στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη θα διδαχθούν με τη σειρά που δίνονται παραπάνω, η οποία καθορίζεται από:
α) τη χρονολογική σειρά των κειμένων, σύμφωνα με την κατάταξή τους στην Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και
β) το είδος τους, με στόχο τη διαπλοκή ποίησης και πεζογραφίας, ώστε να διατηρείται το ενδιαφέρον των μαθητών.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Από το βιβλίο “Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας” της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης των Γ. Μαργαρίτη, Αγ. Αζέλη, Ν. Ανδριώτη, Θ. Δετοράκη, Κ. Φωτιάδη, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2008.
Ι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Γ. Οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20ο αιώνα, σ. 42-54
ΙΙ. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)
Β. Χειραφέτηση και αναμόρφωση (1844-1880), σ. 70-79
Γ. Δικομματισμός και εκσυγχρονισμός (1880-1909), σ. 80-88
Δ. Ανανέωση-Διχασμός (1909-1922), σ. 89-98
ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)
Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα, σ. 116
Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα, σ. 137
Α. Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922, σ. 138-143
Β. Μικρασιατική καταστροφή, σ. 144-152
Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων, σελ. 153-159
Δ. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση, σ. 160-162
Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα, σ. 163-169
ΙV. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ.
Ε. Η περίοδος της αυτονομίας και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, σ. 206-220
V. ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Δ. Ο Παρευξείνιος Ελληνισμός το 19ο και 20ο αιώνα, σ. 245-254.
ΛΑΤΙΝΙΚΑ
Από το βιβλίο "Λατινικά" της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης των Μ. Πασχάλη- Γ. Σαββαντίδη, έκδ. Ο.Ε.Δ.Β. 2008.
Κείμενα - Γραμματική - Συντακτικό
Τα κείμενα των ενοτήτων 21-50, εκτός των ενοτήτων 22,26,33,35,39 και 50, από τις οποίες θα διδαχθούν μόνο τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα.
Τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που περιλαμβάνονται σ' όλες τις ενότητες (21-50) του διδακτικού εγχειριδίου της τάξης αυτής.
Επίσης, στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη συμπεριλαμβάνονται τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που περιέχονται και στις είκοσι ενότητες του βιβλίου "Λατινικά" της Β΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Μ. Πασχάλη - Γ. Σαββαντίδη, έκδ. Ο.Ε.Δ.Β. 2008.
